RADNIČKA (NE)MOĆ U AUTOMOBILSKOJ INDUSTRIJI U SRBIJI: FABRIČKI REŽIMI RADA I RAZGRADNJA STRUKTURNE MOĆI RADNIŠTVA

Apstrakt

Rad pokušava eksplorativno da osvetli nemoć radništva u pogledu promene sopstvenog lošeg položaja u automobilskoj industriji u Srbiji. U radu se tvrdi da sklop odnosa između podružnica, centrala, klijenata i dobavljača u industriji generiše određene elemente režima rada u pojedinim fabrikama koje smanjuju, sakrivaju i fragmentišu strukturnu moć radništva. U tim okolnostima, poslovodstvo može da primenjuje tehnike intenziviranja proizvodnje i učestalog oslanjanja na prekovremeni rad bez otpora radništva. Primenom koncepata teorije resursa moći, režima rada, globalnih proizvodnih mreža, i globalnih lanaca vrednosti, u radu se situira odnos između različitih preduzeća koja čine tu industriju, i radništva u Srbiji. Konkretni elementi režima rada kojim se postižu ovi efekti zavise od pozicije firme u automobilskoj industriji i njene poslovne strategije, što dovodi do heterogene situacije unutar i između fabrika analiziranih u ovom radu. Organizacija proizvodnje dovodi i do mogućnosti rasta, otkrivanja, i ukrupnjavanja latentne ili neiskorišćene strukturne moći, i u radu su identifikovane neke njene instance. Na osnovu te analize, u zaključku su ponuđene smernice za dalje istraživanje koje se tiču povezivanja analize industrije sa njenim širim socijalnim okruženjem, preciznije i sistematičnije analize same industrije, i položaja i uloge sindikata u odnosu između rada i kapitala u automobilskoj industriji u Srbiji.