O JADU I KUKANJU: OSMIŠLJAVANJE PATNJE KROZ LAMENT

Apstrakt

Jadajućem govoru, kao svakodnevnoj ali i istorijski-kulturno svepri- sutnoj pojavi, u ovom radu se pristupa kroz uporednu analizu fenomena svakodnevnog kukanja i estetizovanog lamenta. Distinkcije različitih oblika nakukavanja se pre svega nalaze kroz njihov odnos prema afektivnom životu individue. U tom cilju, rad se oslanja na psihoanalitičke teorije reprezentacije i afekta, posebno rad A. Grina i njegov doprinos psihoanalitičkom shvatanju afektivnosti u opštem psihičkom životu. Pokazuje se da funkcija kuknjave može predstavljati opis doživljenog sveta osobe koji svedoči ono smisleno i autentično u perspektivi lamentirajućeg subjekta. Sa druge strane, nemogućnost suočavanja sa nadirućim pluralitetom smisla dovodi do odbrana vidljivih u perpetuaciji kuknjave. U tom slučaju, jadajući govor umesto osvedočavanja iskustva ima pokrivajuću funkciju. U nastavku rada razmatraju se retoričke odlike oba modaliteta jadajućeg govora, kroz pojam ekfraze (kao antičke retoričke figure opisa umetničkog dela). Pitanje retoričkih efekata nadovezaće se na analizu pesničkog pojma „sposobnosti za negativno“, iz pera pesnika Kitsa preuzetog u teoriji psihoanalitičara V. Biona. Zbog nužnog manjkanja u osnovi jadajućeg iskustva, negativna funkcija u govoru se pokazuje kao nužna za auten- tičan opis gubitka i osujećenja. Rad se završava razmatranjem različitih oblika lamentirajućeg odnosa prema sudbinskom stanju stvari, kao i njihovih posledica, kroz uporednu analizu likova u dve poznate drame Vilijama Šekspira, Hamleta i Kralja Lira.